ArchiMate: در جستجوی زبان مشترک معماری سازمانی و مدیریت خدمات فناوری اطلاعات

از آنجا که یکی از مهم­‌ترین ویژگی‌­های سرشت‌نمای معماری سازمانی، تکیه آن بر مدل­‌سازی سازمان و فناوری اطلاعات است، از ابتدای پیدایش ادبیات فنی این حوزه، پیوند نزدیکی میان چارچوب­‌های معماری سازمانی و زبان‌­ها یا تکنیک‌­های مدل­‌سازی برقرار بوده است. هر چند امروزه کاربرد مفاهیم و روش­های معماری سازمانی به حوزه‌های وسیعی در قلمرو فناوری اطلاعات و حتی فراتر از آن، توسعه پیدا کرده است، اما واقعیت این است که در آغاز، مفاهیم کلیدی معماری سازمانی با توسیع مفاهیم و روش‌­های مهندسی نرم‌­افزار به حوزه مهندسی سیستم­‌ها و سازمان­ها ابداع شده و از این رو، ادبیات فنی معماری سازمانی تا حد زیادی متاثر از ادبیات و زبان فنی مهندسی نرم­‌افزار بوده است. یکی از جلوه­‌های این تاثیرگذاری، زبان­‌های مدل­‌سازی است که در معماری سازمانی مورد استفاده قرار می­‌گیرد. هر چند مفهوم اساسی معماری سازمانی مستلزم هیچ محدودیتی در انتخاب زبان و استاندارد مدل­‌سازی نیست، اما در بیشتر چارچوب­‌های معماری، استفاده از نماد­گذاری­‌هایی مانند UML ، IDEF و BPMN توصیه یا الزام می‌­شود که دراصل برای کاربرد در حوزه­‌های محدودتری مانند مهندسی نرم­‌افزار و مهندسی فرآیندها ابداع شده­‌اند. استفاده از این تکنیک­‌های مدل‌سازی هر چند در حوزه­‌هایی که برای آن طراحی شده­‌اند ممکن است کارایی داشته باشد، اما نیاز به نمایش وابستگی لایه­‌های معماری سازمانی را ارضا نم‌ی­کنند و به‌همین دلیل از دیدگاه یکپارچه­‌سازی، یعنی یکی از مهم­‌ترین انگیزه­‌های استفاده از معماری سازمانی، کفایت لازم را ندارند.

از سوی دیگر توسعه سرویس‌­گرایی به­‌عنوان یک رویکرد و روند غالب در اکثر حوزه­‌های فناوری اطلاعات، مفهوم سرویس (خدمت) را به‌­صورت نقطه محوری همه مباحث مدیریتی در این حوزه‌­ها تبدیل کرده است. یکی از جلوه­‌های این رویکرد، اهمیت روزافزون مدیریت خدمات فناوری اطلاعات  (ITSM)و روی­‌آوردن سازمان­ها به چارچوب‌­هایی مانند ITIL در یک دهه اخیر است. اقداماتی که در این حوزه­ صورت می­‌گیرد، مستلزم به­‌کارگیری یک روش نظام­‌مند و سازگار برای مدل­‌سازی سرویس­‌های فناوری اطلاعات در پیوند با سایر لایه­‌های سرویس در سازمان است. علی­‌رغم تلاش‌­هایی که برای نزدیک کردن ادبیات دو حوزه EA و ITSM صورت گرفته است، نبود یک زبان مشترک بین دو حوزه تا حد زیادی از اثربخشی این تلاش­‌ها جلوگیری کرده است.

مجموع این دلایل، نیاز به استفاده از یک زبان مدل­‌سازی ویژه معماری سازمانی را که در عین حال بتواند به­‌عنوان یک زبان مشترک بین دو حوزه EA و ITSM عمل کند، به­‌شدت احساس می­‌شده است.