پیشنهاد یک برنامه پژوهشی: شناسایی و الگوسازی سناریوهای کاربردی معماری سازمانی

معماري سازماني امروزه به‌عنوان الگوي مسلط در برنامه‌ريزي فناوري اطلاعات شناخته شده است. اين روش كه در اصل براي برنامه‌ريزي سيستم‌هاي اطلاعاتي در مقياس سازماني طراحي شده بود، بتدريج در حوزه‌هاي ديگر فناوري اطلاعات نيز به‌كار گرفته شده و امروزه حتي در زمينه‌اي فراتر از حوزه IT (به‌عنوان مثال برنامه‌ريزي استراتژيك سازماني، بهبود و بازمهندسي فرآيندها، مديريت تغيير و تحولات سازماني و ...) نيز كاربرد دارد. همچنين كاربست اين روش به‌عنوان يك فرآيند عمومي در همه سازمان‌هاي بزرگ و متوسط به‌رسميت شناخته شده است.

در کشور ما نیز نزدیک دو دهه از ورود و معرفی مفاهیم و روش­های معماری سازمانی می­‌گذرد و در این مدت، نظریه و کاربرد این روش هم در محافل دانشگاهی و هم در سازمان­های اداری و بنگاه‌­های اقتصادی کشور مورد توجه قرار گرفته است. برپایه نتایج پژوهشی که در سال 92 منتشرشده است، بین سال­های 83 تا 91 بیش از 170 مقاله پژوهشی (اعم از پایان­نامه­‌های دانشجویی و مقالات ارائه‌­شده در نشریات یا همایش­‌های علمی) در کشور، با موضوع معماری سازمانی یا کاربردهای آن منتشر شده است. همچنین برپایه اطلاعاتی که در جریان اجرای پروژه «تدوین چارچوب و برنامه ملی معماری سازمانی کشور» جمع­‌آوری شده، در بیست­‌ ساله اخیر بیش از 100 پروژه معماری سازمانی (یا موضوعات مرتبط) در سازمان­های کشور اجرا شده است.

علی‌­رغم توجه همزمان دانشگاه و صنعت به این موضوع (همگام با تشدید توجه جهانی به موضوع معماری سازمانی و کاربردهای آن) واقعیت این است که تاکنون پیوند محکمی میان پژوهش‌­های آکادمیک و کاربردهای عملی معماری سازمانی در کشور ایجاد نشده است. به این معنی که موضوعات پژوهشی مطرح در دانشگاه­ها که دست­مایه تهیه پایان­‌نامه­‌های دانشجویی یا پژوهش‌­های مستقل دانشگاهی می­‌شود (با استثنائات انگشت­‌شماری) هیچ کاربرد عملی در پروژه­‌های واقعی معماری سازمانی کشور پیدا نکرده و گرهی از مشکلات صنعت در این حوزه نگشوده است.

آنچه در این مقاله ارائه می‌­شود، پیشنهاد یک برنامه پژوهشی است که در صورت اجرا و هدایت توسط مراکز دانشگاهی و پژوهشی کشور، می­تواند تاثیر قابل­ت‌وجهی در بهبود این ارتباط داشته باشد.