سازمان‌های امروزی ما با دو پیش‌ران مهم و در ظاهر متعارض مواجه هستند: نیاز به چابکی (Agility) برای بقا در محیط شتابناک و متلاطم کسب‌وکار، و نیاز به میزان معقولی انضباط سازمانی، که غالباً و با کمی تسامح از آن با عنوان کلی راهبری (Governance) یاد می‌شود.
تجربه سالیان متمادی کار مشاوره در زمینه تحول سازمانی به من اثبات کرده که غالب سازمانی‌های ما در ایجاد و حفظ تعادل بین این دو پیش‌ران مهم، ناتوان هستند. در یکسوی طیف سازمان‌های عمدتاً سنتی و بیشتر با ماهیت دولتی و حاکمیتی قرار می‌گیرند که افراط در ایجاد کنترل‌های فرآیندی چندلایه، متعدد و زمان‌بر، آن‌ها را از تصمیم‌گیری و اقدام چابک متناسب با شتاب تحولات و انتظارات ذی‌نفعان باز‌می‌دارد، و از سوی دیگر سازمان‌های مدرن و نوپدید (عمدتاً بنگاه‌های اقتصادی خصوصی و به‌ویژه شرکت‌های استارتاپی) که افراط در چابکی و غفلت از ایجاد و استقرار نظام‌های راهبری، آن‌ها را از برنامه‌ریزی و پیاده‌سازی هر گونه تحول جدی و بلندمدت عاجر کرده است. در سال‌های اخیر و به‌ویژه با بالاگرفتن تب «چابکی» و «چابک‌سازی»، در بسیاری از این شرکت‌ها هرگونه تمهید حاکمیتی از قبیل ایجاد کنترل‌های فرآیندی، نهادهای راهبری و حتی گاه استانداردسازی فرآیندها را نیز امری خلاف چابکی محسوب می‌کنند و در مقابل آن جبهه می‌گیرند.
ترجیح هر یک از این دو گروه سازمان در تمرکز بر یکی از این دو سر طیف تا حدی قابل‌درک است، اما نکته جالب اینجاست که این دو پیش‌ران به‌ظاهر متعارض، در عین حال مکمل و پشتیبانی یکدیگر هم هستند:
اولاً تاکید یکجانبه بر راهبری و کنترل‌پذیری فرآیندها و تصمیمات سازمانی وقتی در غیاب اصل چابکی اعمال شود، در برخورد با فشارهای شتابناک محیطی عملاً نتیجه عکس می‌دهد و سازمان را از دستیابی به حداقل معیارهای انضباطی خود و محیط تحت کنترل خود باز می‌دارد. (نگاه کنید به عملکرد سازمان‌های تنظیم‌گر عمده در کشور و نتایج این عملکرد.)
ثانیاً چابک‌سازی نیازمندی تحول است و اجرای موفقیت‌آمیز هر تحولی (بدون استثنا) موقوف به سطح حداقلی از راهبری و انضباط سازمانی است. راز ناکامی مکرر شرکت‌های استارتاپی موفق ما در ایجاد تحولات اساسی را باید در این نکته دانست.

کلید تعالی پایدار سازمان‌ها در توجه متعادل و متوازن به راهبری و چابکی است: راهبری بدون چابکی، سازمان را منجمد و غیرقابل‌انعطاف می‌کند و چابکی بدون راهبری، به اغتشاش و هرج‌ومرج سازمانی می‌انجامد.
آیا فرمولی برای یافتن حد مناسب این تعادل در سازمان‌ها وجود دارد؟ متاسفانه، نه. در مدیریت هم، مانند ریاضی، راه شاهانه وجود ندارد!

منتشرشده در لینکدین (لینک پست)